Odra jest ostrą, wirusową chorobą zakaźną, która charakteryzuje się wysypką, zapaleniem błon śluzowych oraz wysoką gorączką.
Odra w liczbach:
Według danych WHO w 2018 roku odnotowano w Europie ponad 84 tys. zachorowań, najwięcej od ponad dekady. WHO. Najwięcej przypadków zachorowań odnotowano na Ukrainie, bo aż 54 481 zachorowań. Zmarło 16 osób. Jest to 3-krotnie więcej zachorowań w porównaniu do 2017 roku oraz 15-krotnie więcej w porównaniu do roku 2016. W roku 2013 z powodu tej choroby zmarło na całym świecie 145 700 dzieci, co jak wyliczyło WHO dawało 400 zgonów każdego dnia lub 16 w każdej godzinie.
Dzięki wprowadzeniu szczepionki w latach 2000-2013 udało się zredukować liczbę nowych przypadków o 75%. Oszacowano także, że dzięki temu uratowano 15,6 miliona dzieci. Przed wprowadzeniem szczepionki ( w 1980 r.) każdego roku z powodu odry umierało około 2,6 miliona dzieci. Odra jest nadal powszechna w wielu rozwijających się krajach Azji oraz Afryki.
Obraz choroby:
Źródłem zakażenia jest chory człowiek- choroba przenosi się drogą kropelkową i jest bardzo zakaźna. Chory zaraża już 5 dni przed oraz do 3 dni po wystąpieniu wysypki.
Na obraz choroby składają się 4 okresy:
1. Okres wylęgania - może być bezobjawowy lub przebiegać z pogorszeniem stanu ogólnego, brakiem apetytu, podwyższeniem temperatury ciała
2. Okres nieżytowy- charakteryzuje się wysoką gorączką, nieżytem nosa, gardła, krtani, suchym męczącym kaszlem oraz zapaleniem spojówek (dziecko wygląda jakby było "zapłakane")
3. Okres wysypkowy- skóra przebarwia się i łuszczy. Dodatkowo może występować apatia, senność, ból brzucha, biegunka czy wymioty.
4. Okres zdrowienia- w tym czasie ustępują wszystkie objawy, łuszczy się skóra.
Czego zatem najbardziej obawiamy się w przebiegu odry?
Najgroźniejsze są powikłania tej choroby. Najczęstszą przyczyną śmierci jest zapalnie płuc. Poza tym występują także biegunka oraz silne odwodnienie, drgawki, zapalnie oskrzelików, krtani czy ucha. Ponadto może dojść do zapalenia rogówki, zapalenia wątroby, zapalenia wyrostka robaczkowego, zapalenia jelita grubego, zapalenia osierdzia, zapalenia mięśnia sercowego, zapalenia kłębuszków nerkowych. Poza powikłaniami związanymi z układem oddechowym niebezpieczne są także małopłytkowość oraz zapalenie mózgu (występuje u 1 na 1000 pacjentów, umiera 20-30% z nich). Zgon występuje u 0,7-2 na 1000 chorych
Najgroźniejszym powikłaniem w przebiegu odry jest podostre stwardniające zapalenie mózgu (SSPE) występuje w przypadku przechorowania odry przed 2 rokiem życia. Ujawnia się od 4 do 15 lat po przejściu choroby i objawia się postępującym otępieniem, nasilającym się napięciem i sztywnością mięśni oraz drgawkami. Do śmierci dochodzi zwykle w ciągu 2 lat od pojawienia się objawów. W okresie 2007-2011 w Europie wystąpiło 38 przypadków podostrego stwardniającego zapalenia mózgu.
Jak chronić się przed odrą?
Na chorobę tą nie zachorują osoby szczepione, niemowlęta do 6 m.ż. (których mamy przebyły lub były zaszczepione na odrę). Według polskiego kalendarza szczepień- pierwsze szczepienie podaje się w 13-14 miesiącu życia, a kolejne w 6 roku życia (podobny schemat stosuje także Dania, Finlandia, Grecja, Irlandia, Włochy). Pełną ochronę dają dwie dawki szczepionki- jeśli zatem osoba dorosła nie otrzymała 2 dawek lub nie ma co do tego pewności zaleca się jej przyjęcie dawki przypominającej. W Polsce pierwszą dawkę szczepionki MMR podajemy w wieku 13?15 miesięcy, drugą w wieku 6 lat.
Czy istnieje leczenie przyczynowe?
Niestety do tej pory nie udało się wyprodukować leku zwalczającego skutecznie wirusa odry. Najskuteczniejszą ochroną pozostaje szczepienie.